Witold Pilecki

Witold Pilecki (ur. 1901 w Ołońcu, Karelia) jest jedyną znaną osobą, która z własnej woli pozwoliła się pojmać i wywieźć do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, aby odkryć prawdę o obozie i opowiedzieć o nim światu. Pilecki był tam więziony od połowy 1940 r. do swojej ucieczki wiosną 1943 r., w tym czasie organizował ruch oporu i działał w niezwykle represyjnych warunkach. Rezultatem jego misji było dostarczenie światu zewnętrznemu pierwszych relacji naocznych świadków o rozpoczynającym się Holokauście. Zebrane informacje wywiadowcze (tzw. Raport Pileckiego) były przekazywane ustnie poza obozem przywódcom Polskiego Państwa Podziemnego. Później kurierzy dostarczali wiadomości do Londynu. W ten sposób alianci dowiedzieli się o represjach wobec polskiej inteligencji, o gazowaniu radzieckich jeńców wojennych i eksterminacji europejskich Żydów. 

Po ucieczce z Auschwitz w nocy 26 kwietnia 1943 r. Pilecki spisał swoje raporty, zgodnie z wymogami roli naocznego świadka. Walczył w powstaniu warszawskim od sierpnia 1944 r. i po kapitulacji miasta znalazł się w niewoli w oflagu VII A Murnau. Po wyzwoleniu obozu przez wojska amerykańskie, w 1945 r. udał się do Włoch, po raz drugi spisał swoje raporty z obozu i wrócił do Polski, aby zebrać informacje wywiadowcze na temat reżimu komunistycznego. Został aresztowany w 1947 r. i po brutalnym śledztwie został skazany na śmierć przez władze komunistyczne w pokazowym procesie, podczas którego fałszywie oskarżono go o zdradę i szpiegostwo. Wyrok wykonano 25 maja 1948 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.

Władze komunistyczne konsekwentnie wymazały wszelką pamięć o Pileckim. Do dziś nie wiadomo, gdzie znajdują się jego szczątki, a majątek Sukurcze, położony na terenie dzisiejszej Białorusi, został zrównany z ziemią. Jego żona Maria i ich dzieci spotkały się z represjami. Andrzej i Zofia Pileccy nie mogli studiować i mieli trudności ze znalezieniem pracy. Mimo to pamięć o Pileckim przetrwała wśród jego najbliższej rodziny i przyjaciół. W ten sposób Witold Pilecki został oficjalnie zrehabilitowany po 1989 r., a jego relacje zostały ponownie odkryte.

Witold Pilecki reprezentuje uniwersalne wartości: patriotyzm, odwagę i miłość do wolności. Żył w epoce dwóch totalitarnych reżimów, rzucał im wyzwanie, odmawiając akceptacji łamania podstawowych praw człowieka i wierząc w ponadnarodową solidarność. Pomimo wielu przeciwności nie poddał się i wytrwale praktykował swoje wartości, oddając za nie własne życie.